We hebben het nu al gehad over astma en de opbouw en werking van de longen, maar wat is de vitale longcapaciteit nou? Om dit uit te kunnen leggen, moeten we eerst weten welke verschillende volumen en capaciteiten er zijn. Dit doen we aan de hand van de onderstaande afbeelding. In deze afbeelding is een deel van een meting weergeven. De testpersoon haalt eerst 3x rustig adem, daarna ademt hij 1x diep in en uit en als laatst ademt hij weer 3x rustig in en uit.

1.    Ademvolume/teugvolume (V_t)
2.    Inspiratoir reservevolume (V_ir)
3.    Inspiratoir capaciteit (V_ic)
4.    Expiratoir reservevolume (V_er)
5.    Restvolume (V_rest)
6.    Vitale longcapaciteit (V_lc)
7.    Totale longcapaciteit (V_tc)

De lucht die je per ‘normale’ ademhaling in- en uitademt, wordt het ademvolume (V_t) genoemd. Niet alle lucht wat wordt ingeademd komt in de longblaasjes terecht, want een deel hiervan komt niet verder dan de dode ruimte ofwel de keel- en neusholte, luchtpijp en de bronchiën. Deze lucht die de longblaasjes niet bereikt wordt weer ‘ongebruikt’ uitgeademd.

Bij een maximale ademhaling wordt er extra lucht ingeademd. De totale hoeveelheid ingeademde lucht wordt het inspiratoir(=ingeademde) capaciteit (V_ic) genoemd. Het inspiratoir capaciteit is het inspiratoir restvolume (V_ir) en ademvolume bij elkaar.

 V_ic = V_ir + V_t

Bij een maximale uitademing wordt er dus extra lucht uitgeademd. Dit wordt het expiratoir (=uigeademde) reservevolume (V_er) genoemd. Na deze maximale uitademing blijft er altijd nog een hoeveelheid lucht in je longen zitten, namelijk het restvolume (V_rest).

De vitale longcapaciteit (V_lc) is de hoeveelheid lucht die in één ademhaling maximaal kan worden ververst, dus het inspiratoir reservevolume + expiratoir reservevolume.

V_lc = V_ic + V_er

Als laatste houden we de totale longcapaciteit (V_tc) over. Kort gezegd is dit alle lucht die in je longen voorkomen.

V_tc = V_lc + V_rest

Wat is het effect van astma op de longcapaciteit?

Astma is zoals we nu al weten een chronische ziekte. Dit betekent dat het blijvend je longen ‘kwelt’. Er zijn symptomen die op lange termijn je longcapaciteit kunnen beïnvloeden. De drie belangrijkste symptomen zijn; de grote hoeveelheid slijm in de longen, het verkrampen van de spieren om de longblaasjes en zwellingen van de luchtwegen.

De cellen in de longen van astma patiënten produceren meer slijm doordat er meer cytokine wordt geproduceerd. Dit slijm kan ervoor zorgen dat je luchtpijp vernauwt en er dus minder lucht doorheen kan. Op lange termijn kan dit slijm zorgen voor een grotere kans op infecties zoals pneumonie. Herhaaldelijke infecties kunnen leiden tot antibiotica resistentie en vorming van littekenweefsel. Vorming van littekenweefsel moet worden tegengegaan, want de vorming van dit weefsel is irreversibel en zorgt voor permanente longschade. Tijdens zo’n infectie wordt normaal weefsel in de longen vervangen met littekenweefsel. Dit weefsel werkt niet net als normaal longweefsel en zorgt er voor dat de longen minder goed kunnen functioneren. Dit zorgt er op zijn beurt weer voor dat de vitale longcapaciteit kleiner wordt. Doordat de longen minder goed functioneren wordt het inademingsvermogen, inspiratoir capaciteit (V_ic), kleiner. Als er minder lucht in je longen komt wordt ook het expiratoir reservevolume (V_er) kleiner.

V_lc = V_ic + V_er 

De vitale longcapaciteit wordt bij astma patiënten dus kleiner, omdat de inspiratoir capaciteit en de expiratoir reservevolume kleiner worden. 

Als mensen met astma dus vaker infecties krijgen, hebben ze een grote kans dat normaal longweefsel wordt vervangen met littekenweefsel. Dit betekend dat de longen steeds meer achteruit gaan.

Hieronder zie je een afbeelding van een linker long. In de licht grijze gedeelten van de long vindt geen doorbloeding plaats. Dit word veroorzaakt door stemming van het littekenweefsel.

Om longschade en vermindering van de longcapaciteit tegen te gaan is het dus belangrijk om de vorming van slijm te verminderen en dit lukt het best als je medicijnen gebruik. Voorbeelden van zulke medicijnen zijn Advair, Flovent en Symbicort.

Al hoewel te veel slijm en verkrampte spieren niet ideaal zijn, is een chronische zwelling van de luchtwegen het gevaarlijkste effect van astma. Dit proces is ook wel bekend als ‘airway remodeling’. Airway remodeling kan je longen beschadigen. In dit geval heb je last van littekens op je longen. Deze littekens vormen zich doordat er op een bepaalde plek littekenweefsel ophoopt.